कथा लेखन मराठी मध्ये, katha lekhan in Marathi, how to write katha lekhan in Marathi, katha lekhan in marathi with points, कथा लेखन इन मराठी,
'कथालेखन' ही एक कला आहे. ती सरावानेच आत्मसात होते. कथेतून आनंद मिळतो, विचारांना दिशा मिळते. कल्पनाशक्ती, नवनिर्मिती व सृजनशीलता यांच्या बळावर कथा रचली जाते. कथा ही पूर्णतः काल्पनिक किंवा सत्यघटनेवर आधारलेली असू शकते.कथाबीज हा कथेचा प्राण असतो आणि या कथाबीजावरच कथानक उभारले जाते. हे कथानक भूतकाळात घडलेल्या घटनांचे प्रसंगांचे असते. या घटना, प्रसंग, पात्र तर्कसंगत विचारांनी फुलवणे हे लेखनकौशल्य आहे. कथालेखनाचे कौशल्य विकसित व्हावे हा या घटकाच्या अभ्यासामागचा हेतू आहे.
कथालेखन पूर्णतः सृजनशील कल्पकतेवर अपेक्षित आहे. कथाबीज विस्तारासाठी, अपूर्ण कथा पूर्ण करण्यासाठी वेगळा नाविन्यपूर्ण विचार किंवा कल्पना अपेक्षित आहे. विद्यार्थ्यांनो, तुमच्या सृजनशील कल्पनेला खूप घुमारे असतात. त्यांना फक्त निरीक्षण व कल्पकतेने अभिव्यक्त करा.
उपयोजित लेखनप्रकारामध्ये 'कथालेखन' हा घटक विदयार्थ्यांच्या सृजनशील लेखनाला वाव देणारा आहे. कल्पना, नवनिर्मिती,स्वभाषेत प्रकटीकरण हे या वयोगटाचे वैशिष्ट्यपूर्ण पैलू आहेत. कथालेखनाच्या योग्य सरावाने भावी कथालेखक घडू शकतील.
कथाबीजानुसार कथाचे विविध प्रकार पडतात.
उदा.
(१) शौर्यकथा
(२) विज्ञान कथा
(३) बोधकथा
(४) ऐतिहासिक कथा
(५) रूपककथा
(६) विनोदीकथा इत्यादी.
katha lekhan in Marathi | mudyavarun katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi class 9 | how to write katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi meaning | katha lekhan in marathi with points | kathalekhan
in marathi examples | marathi katha | marathi katha lekhan
examples | कथा लेखण | कथा लेखन इन मराठी | कथालेखन इन मराठी | कथा लेखन
मराठी मध्ये | katha lekhan in Marathi, how to write katha lekhan in
Marathi | katha lekhan in marathi with points | कथा लेखन इन
मराठी | katha lekhan in marathi class 9
खालील मुद्द्यांच्याआधारे कथालेखन करावे.
शीर्षक |
कथालेखन |
पात्रांचे स्वभाव विशेष |
कथाबीज |
पात्रांमधील संवाद |
|
कथेची सुरुवात |
विषयाला अनुसरून भाषा |
|
कथेतील घटना व स्थळ |
कथेचा शेवट |
|
कथेतील पात्रे |
तात्पर्य(कथेतून मिळालेला बोध, संदेश, मूल्य) |
खालील मुद्द्याचा सविस्तर विचार करूया.
(१) कथाबीज :
कथालेखन ही कल्पकतेवर आधारलेली कला आहे. कथाबीज हा कथेचा प्राण असतो. कथालेखन करताना कथाबीजाच्या विषयास अनुसरून दैनंदिन निरीक्षण, वाचन, अनुभव, सृजनशील कल्पना, तर्कसंगत विचार यांचा विचार करून कथाबीज फुलवावे.
(२) कथेची रचना :
लांबन कथेला प्रारंभ, मध्य व शेवट असावा. कथेची सुरुवात आकर्षक असावी. वाक्यांची रचना पाल्हाळिक नसावी. आकलनपूर्ण छोटी छोटी वाक्ये असावी. कथेचा मजकूर सातत्याने उत्कंठावर्धक असावा. कथेतील आशयाला काहीतरी वळण असेल तर उत्कंठा अधिक वाढते. कथा नेहमी भूतकाळातच लिहावी.
(३) कथेतील घटना व पात्रे :
कथाबीजानुसार कथेतील पात्रे व घटना निवडाव्यात. जे कथाबीजाला पुढे नेऊ शकतील. घटना घडण्याचे स्थळ सुसंगत निवडावे, पात्र, घटना व स्थळाच्या वैशिष्ट्यांचे बारकावे जाणून घेऊन वर्णन करावे. वर्णन चित्रदर्शी असावे.
(४) पात्रांचे स्वभाव विशेष :
कथेतील आशयाला समर्पक असे पात्रांच्या स्वभाव विशेषांचे व त्या अनुषंगिक वर्तनांचे वर्णन करावे.
उदा., राग आला तर त्याने हाताच्या मुठी करकचून आवळल्या इत्यादी.
(५) कथेतील संवाद व भाषा :
कथेत निवडलेल्या परिसराला कथाबीजाला अनुसरून कथेची भाषा असावी. आलंकारिक भाषेचा वापर करून कथेची परिणामकारकता वाढवता येते. विरामचिन्हांचा योग्य वापर करावा. संवादाची परिणामकारकता बिरामचिन्हांमुळे निर्माण होते. पात्रांच्या तोंडी पात्राच्या वैशिष्ट्यांच्या गरजेनुसार ग्रामीण भाषा व बोलीभाषा यांचा वापर सहजतेने करायला हवा. कथेमध्ये वाक्प्रचार, म्हणी यांचा सुयोग्य वापर करावा.
(६) शीर्षक तात्पर्य :
संपूर्ण कथेचा आशय, कथेतील मूल्य / संदेश व्यक्त करणारे शीर्षक असावे. कथेतून मिळणारा संदेश / मूल्य किंवा कथेतील वैशिष्ट्यपूर्ण आशय प्रतिबिंधित करणारे तात्पर्य असावे.
- कथाबीजावरून कथालेखन
- दिलेल्या शीर्षकावरून कथालेखन
- मुद्द्यांवरून कथालेखन
- दिलेल्या शब्दांवरून कथालेखन
- कथेचा पूर्वार्ध देऊन उत्तरार्ध लिहिणे किंवा उत्तरार्ध देऊन पूर्वार्ध लिहिणे.
- कथालेखन करताना घ्यावयाची काळजी
- कथेसाठी दिलेला विषय समजावून घ्यावा.
- कथेसाठी दिलेले शब्द, मुद्दे, विषय, पूर्वार्ध, उत्तरार्ध काळजीपूर्वक वाचा व अर्थ समजावून घ्यावा.
- कथालेखन करताना आकर्षक सुरूवात, माहीती पूर्ण मध्य, सकारात्मक शेवट असा क्रम असावा.
- कथालेखन करताना भाषा, घटना, कालानुक्रम, पात्र, संवाद, प्रसंग यांमध्ये सुसूत्रता असावी.
- कथेची उत्सुकता शेवटपर्यंत टिकावी. ओघवती लेखन शैली असावी.
- कथेची भाषा साधी व सुटसुटीत असावी.
- कथा भूतकाळात लिहावी.
- कथेला शीर्षक द्यावा. (तात्पर्य लिहीण्याची आवश्यकता नाही )
⇊ नमुना कथा -4
पुढील अपूर्ण कथा पूर्ण करून लिहा : ( दिलेली अपूर्ण कथा लिहून घेण्याची गरज नाही )
शाळेची घंटा वाजली. शाळा सुटल्याच्या आनंदात सर्व विद्यार्थी गडबडीने बाहेर पडू लागले. वरच्या मजल्यावरून श्रेया आणि नेहा धावतच बाहेर पडल्या. सिटीबसमध्ये जागा मिळत नव्हती म्हणून त्या भरभर चालत होत्या. शेवटी त्या बस थांब्याजवळ पोहोचल्या आणि ........
पुढील अपूर्ण कथा पूर्ण करून लिहा : ( Mar -2023)
( दिलेली अपूर्ण कथा लिहून घेण्याची गरज नाही )
पाडळी गावातील सखू आपल्या रानातला भाजीपाला घेऊन बाजाराला गेली. शेतातल्या कोवळ्या, ताज्या भाज्या विकताना दिवस कधी संपला तिला कळलेच नाही. अजूनही थोडी भाजी शिल्लक होती. भाव कमी करून तिने ती विकली व सर्व साहित्य गोळा करून लगबगीने घराकडे निघाली. अर्ध्या रस्त्यात जाईपर्यंत काळोख दाटून आला. एक हुरहुर तिच्या मनात दाटून आली; पण नेटाने ती चालत होती. पावले भरभर उचलत होती. एवढ्यात तिला काळोखात सायकलचा आवाज आला. ती थबकली आणि...
शाळेची घंटा वाजली. शाळा सुटल्याच्या आनंदात सर्व विद्यार्थी गडबडीने बाहेर पडू लागले. वरच्या मजल्यावरून श्रेया आणि नेहा धावतच बाहेर पडल्या. सिटीबसमध्ये जागा मिळत नव्हती म्हणून त्या भरभर चालत होत्या. शेवटी त्या बस थांब्याजवळ पोहोचल्या आणि ........
पुढील अपूर्ण कथा पूर्ण करून लिहा : ( Mar -2023)
( दिलेली अपूर्ण कथा लिहून घेण्याची गरज नाही )
पाडळी गावातील सखू आपल्या रानातला भाजीपाला घेऊन बाजाराला गेली. शेतातल्या कोवळ्या, ताज्या भाज्या विकताना दिवस कधी संपला तिला कळलेच नाही. अजूनही थोडी भाजी शिल्लक होती. भाव कमी करून तिने ती विकली व सर्व साहित्य गोळा करून लगबगीने घराकडे निघाली. अर्ध्या रस्त्यात जाईपर्यंत काळोख दाटून आला. एक हुरहुर तिच्या मनात दाटून आली; पण नेटाने ती चालत होती. पावले भरभर उचलत होती. एवढ्यात तिला काळोखात सायकलचा आवाज आला. ती थबकली आणि...
⇊ नमुना कथा - 1
एक गाव - तळे- मुंगी पाण्यात पडणे कबूतराने पान टाकणे - मुंगीचे प्राण वाचवणे - शिकारी येणे- कबूतरावर बंदुकीचा नेम - मुंगीने शिकाऱ्याच्या पायाला चावा घेणे - नेम चुकणे बंदुकीच्या आवाजाने कबूतर उडणे-मुंगी व कबूतर मैत्री.
⇊ नमुना कथा - 2
मुद्दे :
[शेखर हा एक छोटा मुलगा - आपल्या वृद्ध आजीसह झोपडीत राहत होता - पावसाचे दिवस - वादळासह जोराचा पाऊस - फिशप्लेटस् काढलेला राहत होता शेखरच्या नजरेने टिपलेला धोका - आगगाडी येण्याची वेळ - शेखर लाल सदरा फडकवत रेल्वेरुळावर उभा - आगगाडी थांबली - ड्रायव्हरच्या लक्षात आलेला धोका - शेखरमुळे प्रवाशांने प्राण वाचले - राष्ट्रपतीकडून शेखरला सुवर्णपदक.]
katha lekhan in Marathi | mudyavarun katha lekhan in Marathi | katha lekhan in marathi class 9 | how to write katha lekhan in Marathi | katha lekhan in marathi meaning | katha lekhan in marathi with points | kathalekhan in marathi examples | marathi katha | marathi katha lekhan examples | कथा लेखण | कथा लेखन इन मराठी | कथालेखन इन मराठी | कथा लेखन मराठी मध्ये | katha lekhan in Marathi, how to write katha lekhan in Marathi | katha lekhan in marathi with points | कथा लेखन इन मराठी | katha lekhan in marathi class 9
⇊ नमुना कथा -3
मुद्दे :
[जेम्स नावाचा लहान मुलगा शेगडीवर चहाची किटली-- किटलीचे झाकण थडथडणे झाकण वर उचलले गेल्यावर वाफ बाहेर पडणे व झाकण खाली येणे - वारंवार असेच घडणे --अखेर वाफेच्या जोराने झाकण खाली पडणे ---आश्चर्य वाफेत मोठी शक्ती असली पाहिजे या शक्तीचा उपयोग होईल -- वाफेचे यंत्र तयार केले जेम्स वॅट महान संशोधक.]
katha lekhan in Marathi | mudyavarun katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi class 9 | how to write katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi meaning | katha lekhan in marathi with points | kathalekhan
in marathi examples | marathi katha | marathi katha lekhan
examples | कथा लेखण | कथा लेखन इन मराठी | कथालेखन इन मराठी | कथा लेखन
मराठी मध्ये | katha lekhan in Marathi, how to write katha lekhan in
Marathi | katha lekhan in marathi with points | कथा लेखन इन
मराठी | katha lekhan in marathi class 9
⇊ नमुना कथा -4
मुद्दे :
[एक कोल्हा -- खूप भूक लागते- -शेतकऱ्याच्या घराजवळ द्राक्षाची बाग--द्राक्षे खाण्याची इच्छा द्राक्षांची वेल उंच उड्या मारतो -- हाताला लागत नाहीत -- थकतो -- आंबट द्राक्षे मला नकोत निघून जातो.]
खालील शब्दांच्या आधारे कथा तयार करा.
• धैर्य -- धाडस -- स्वाभिमान -- देशभक्ती
• मृणाली -- गावातील स्त्रीया -- नदी -- पूर -- उडी -- प्राण वाचवणे -- कौतुक
• राजा -- लाडका हत्ती -- म्हतारा -- चिखल -- बाहेर
• कोंबडी -- सोन्याचे अंडे -- पैसा -- लोभ -- अधिक अंडे मिळवणे -- मृत्यू
• टोपी विकणे -- जंगलप्रवास -- दूपार -- माकडे -- टोप्या फेकणे -- आनंद
katha lekhan in Marathi | mudyavarun katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi class 9 | how to write katha lekhan in Marathi | katha
lekhan in marathi meaning | katha lekhan in marathi with points | kathalekhan
in marathi examples | marathi katha | marathi katha lekhan
examples | कथा लेखण | कथा लेखन इन मराठी | कथालेखन इन मराठी | कथा लेखन
मराठी मध्ये | katha lekhan in Marathi, how to write katha lekhan in
Marathi | katha lekhan in marathi with points | कथा लेखन इन
मराठी | katha lekhan in marathi class 9
COMMENTS