मराठी सामान्य व्याकरण - विरुद्धार्थी शब्द,_ viruddharthi Shabd in Marathi

Opposite words In Marathi, विरुद्धार्थी शब्द मराठी , Marathi Virudharthi Shabd

 

कृतीचे स्वरूप :   कृतिपत्रिकेतील प्रश्न ४ (आ) (१) ही कृती शब्दसंपत्तीवर आधारित असेल.  या कृतीमध्ये - (१) समानार्थी शब्द, (२) विरुद्धार्थी शब्द, (३) वचन   (४) शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द , (५) शब्दातील अक्षरांपासून अर्थपूर्ण शब्द तयार करणे यांपैकी चार घटकावर चार कृती विचारल्या जातील   प्रत्येक अचूक कृती 1/2 गुण. एकूण ४ गुण. लक्षात ठेवा :  इयत्ता नववी पर्यंत झालेल्या भाषाभ्यास व सामान्य व्याकरणावर आधारित ही कृती आहे.  अत्यंत सोप्या असलेल्या या कृतीत पैकीच्या पैकी हमखास गुण मिळवू शकतात

ज्या शब्दांचा अर्थ विरुद्ध/उलट होतो. त्यांना विरुद्धार्थी शब्द म्हणतात.

आत  x बाहेर

आपला  x परका

आरंभ x अखेर, शेवट

उंच  x ठेंगू बुटका

उच्च  X नीच

उजेड x अंधार

उदय x अस्त

कठीण x मृदू

कडू x गोड

काळा x गोरा

कुशल x अकुशल

कृतज्ञ x कृतघ्ज्ञ

खरेदी x विक्री

गरीब x श्रीमंत

ग्रामीण x शहरी

चिकू x उधळ्या

जन्म x मृत्यू

जमा x खर्च

जवळ x दूर

जहाल X मवाळ

तारक x मारक

तीक्ष्ण x बोथट

तेजी x मंदी

दयाळू xक्रूर, निर्दय

देही x विदेही

धीट  x भित्रा

निद्रित x जागृत

पुढे x मागे

पूर्वार्थ x उत्तरार्ध

प्रचंड x लहान

प्रश्न X उत्तर

प्रेम x द्वेष

भला X बुरा

भोळा x धूर्त

मित्र x शत्रू

राग x लोभ

राजी x नाराजी

लाजाळू x निर्लज्र

वर X खाली

वर x वधू

शक्य x अशक्य

शहाणा x वेडा

शांत x  अशांत

शांत x रागीट

शिळे x ताजे

शूर x भ्याड

श्रेष्ठ X कनिष्ठ

संदिग्ध x निःसंदिग्ध

संसार x संन्यास

सासर x माहेर

सुखX दुःख

सुगंध x दुर्गंध

स्वच्छ x अस्वच्छ

स्वदेश x परदेश, विदेश

स्वर्ग x नरक

हार X जीत

हिंसा x अहिंसा

अधिक x उणे

अपेक्षित x अनपेक्षित

अमृत x विष

अलीकडे x पलीकडे

आंधळा x डोळस

आंधळा x डोळस

आई x वडील / बाप

आदर x अनादर

आधार x निराधार

आनंद x  दुःख

आवड x नावड

उजेड x काळोख

उथळ x खोल

उदार x कंजूष

उद्योगी x आळशी

उध्दट x नम्र

उपस्थित x अनुपस्थित

उष्ण x  थंड

ऊन x सावली

हर्ष x खेद

ऐलतीर x पैलतीर

ओहोटी x भरती

कडू x गोड

कमाल x किमान

कोमेजणे x  फुलणे

खंडन x मंडन

खरेदी x विक्री

खरेदी x विक्री

खूष x नाखूष

गरीब x श्रीमंत

ग्रामीण x शहरी

चंद्रोदय x चंद्रास्त

चढ X उतार

चढणे  x  उतरणे

चांगला x वाईट

चांगले x वाईट

जाड x बारीक

ज्ञान x अज्ञान

डावा x उजवा

ताजे x शिळे

तीव्र x सौम्य

थोडे  x जास्त, पुष्कळ

दिवस x रात्र

दृश्य X अदृश्य

देशाभिमान x देशद्रोह

दोष x गुण

धर्म x अधर्म

धीट x भित्रा

नैसर्गिक x कृत्रिम

नोकर x  धनी

न्याय x अन्याय

पती x पत्नी

पुढे x मागे

पूर्व x पश्चिम

प्रकाश x अंधार, तम

प्रगती x अधोगती

प्राचीन x अर्वाचीन

प्रेम x द्वेष

फायदा x तोटा

बहीण x भाऊ

बाहेर x  आत

बोलका x अबोल

महाग x स्वस्त

मागे x पुढे

मान x अपमान, अवमान

मित्र x शत्रू

यश x अपयश

रसिक x अरसिक

रुंदी x लांबी

रुचकर x बेचव

लहान x  मोठा, थोर

लहान X मोठे

विकास x ऱ्हास

विचार x अविचार

विचारी x अविचारी

शाश्वत  x अशाश्वत

शेवट x आरंभ

संकोच x विस्तार

संभाव्य xअसंभाव्य

सज्ञान x अज्ञान

सञ्चन x दुर्जन

सत्य x असत्य

सदाचार x दुराचार

साक्षर x निरक्षर

सावध x बेसावध

सुंदर x कुरुप

सुकाळ x दुष्काळ

सुख x  दुःख

सुरेल x कर्कश

सूर्योदय x सूर्यास्त

सैल x घट्ट

स्तुती x निंदा

स्री x पुरुष

स्वस्त x महाग

स्वातंत्र्य x पारतंत्र्य

स्वार्थी x निःस्वार्थी

हार x जीत

हित X अहित

ज्या शब्दांचा अर्थ विरुद्ध/उलट होतो. त्यांना विरुद्धार्थी शब्द म्हणतात.

अनाथ ✕ सनाथ	अमृत ✕ विष
अनुकूल ✕ प्रतिकूल	अलीकडे ✕ पलीकडे
अब्रू ✕ बेअब्रू	आवक ✕ जावक
अग्रज ✕ अनुज	आरोग्य ✕ अनारोग्य
अवजड ✕ हलके	आवृत्त ✕ अनावृत्त
अवघड ✕ सोपे	इकडे ✕ तिकडे
अल्लड ✕ पोक्त	इष्ट ✕ अनिष्ट
अर्थपूर्ण ✕ निरर्थक	इहलोक ✕ परलोक
अनुरूप ✕ विजोड	इमान ✕ बेइमान
अध्ययन ✕ अध्यापन	इलाज ✕ नाईलाज
आकाश ✕ पाताळ	उगवणे ✕ मावळणे
अमावस्या ✕ पौर्णिमा	उधळ्या ✕ कंजूष
आदर ✕ अनादर	उच्च ✕ नीच
आरोहण ✕ अवरोहण	उजवा ✕ डावा
आगंतुक ✕ आमंत्रित	उपयोगी ✕ निरुपयोगी
आवडता ✕ नावडता	उपद्रवी ✕ निरुपद्रवी
आपुलकी ✕ दुरावा	उपाय ✕ निरुपाय
आस्तिक ✕ नास्तिक	उत्तीर्ण ✕ अनुत्तीर्ण
आळशी ✕ उद्योगी	उपस्थित ✕ अनुपस्थित
आनंद ✕ दु:ख	उचित ✕ अनुचित
आळस ✕ उत्साह	गुण ✕ अवगुण
आगमन ✕ निर्गमन	गच्च ✕ सैल
आस्था ✕ अनास्था	गतकाल ✕ भविष्यकाळ
आशीर्वाद ✕ शाप	गुरु ✕ शिष्य
आत ✕ बाहेर	घनदाट ✕ विरळ
आयात ✕ निर्यात	चडण ✕ उतरण
कनिष्ठ ✕ वरिष्ठ	चांगले ✕ वाईट
कळस ✕ पायरी	चूक ✕ बरोबर
कर्कश ✕ मंजूळ	चोर ✕ साव
काटकसर ✕ उधळपट्टी	चव ✕ बेचव
किमान ✕ कमाल	चपळ ✕ मंद
कोमल ✕ कठोर	आदी ✕ अंत
कृपण ✕ उदार	आजी ✕ माजी
कृतज्ञ ✕ कृतघ्न	आवश्यक ✕ अनावश्यक
कृपा ✕ अवकृपा	आघाडी ✕ पिछाडी
कच्चा ✕ पक्का	आरंभ ✕ शेवट
कृष्ण ✕ धवल	आसक्ती ✕ विरक्ती
काळोख ✕ प्रकाश	अबोल ✕ वाचाळ
अर्वाचीन ✕ प्राचीन	अपेक्षित ✕ अनपेक्षित
अभिमान ✕ दुरभिमान	अनुभवी ✕ अननुभवी
असाध्य ✕ साध्या	अवधान ✕ अनवधान
अव्यक्त ✕ व्यक्त	आविभक्त ✕ विभक्त
अतिवृष्टी ✕ अवर्षण	अजस्त्र ✕ चिमुकले

असंग ✕ संग	अजाण ✕ सुजाण
काळा ✕ पांढरा	कोवळे ✕ जुने
कौतुक ✕ निंदा	खरे ✕ खोटे
खाली ✕ वर	खंडन ✕ मंडन
जय ✕ पराजय	कडू ✕ गोड
कच्चे ✕ पक्के	कठोर ✕ मृदु
तरुण ✕ म्हातारा	ताजा ✕ शिळा
तेजी ✕ मंदी	नफा ✕ तोटा
दोष ✕ गुण