[मराठी – कुमारभारती इयत्ता १० वी] वाट पाहताना vaat paahtaanaa std 10th
|
अरुणा ढेरे (१९५७)
मराठी भाषेतील प्रसिद्ध साहित्यिक त्यांनी साहित्य क्षेत्रातील कविता, कथा, संशोधन, समीक्षा इत्यादी साहित्य प्रकारांमध्ये आपल्या लेखनाने मोलाची भर घातली आहे.
कविता, कथा, कादंबरी, ललितलेख, आस्वादात्मक समीक्षा, संशोधनपर लेखन इत्यादी विविध प्रकारचे लेखन तितक्याच ताकदीने करणाऱ्या अरुणा ढेरे यांच्या लेखनातून त्यांचे वेगळेपण सिद्ध होते.
त्यांची प्रत्येक साहित्यकृती काव्यरूपात मनाला थेट भिडणारी असते. काव्यात्मक व मानवी नात्याचा शोध घेणारे ललितसाहित्य हा त्यांचा विशेष आहे.
पहा: Saibaba Images
लेखिकेचे साहित्यलेखन
कवितासंग्रहः ‘मंत्राक्षर’, ‘निरंजन’, ‘जावे जन्माकडे’,“यक्षरात्र’, ‘सृजना’
कथासंग्रहः कृष्णकिनारा’, ‘अज्ञात झऱ्यावर रात्री….‘प्रतिष्ठेचा प्रश्न’ (अनुवादित), ‘पावसानंतरचे ऊन’
स्फुटलेखसंग्रहः ‘रूपोत्सव’
कादंबरी: ‘मैत्रेयी’, ‘नव्या जुन्याच्या काठावरती’, ‘उर्वशी’
संशोधनात्मक / समीक्षात्मक लेखन: ‘नागमंडल’,‘लोकसंस्कृतीची रंगरूपे’, ‘विस्मृतिचित्रे’
ललित: ‘प्रकाशाचे गाणे’, ‘प्रेमातून प्रेमाकडे’, ‘काळोख आणि पाणी’, ‘आठवणीतील अंगण’
ऐतिहासिक लेखन: ‘राजतरंगिणी’
बालसाहित्य: ‘सुंदर जग हे’, ‘मामाचं घर’, ‘एका राजाची कथा’
पाठाचा आशय
माणसातील आशावाद हा त्याला जगण्याचे कारण मिळवून देत असतो. कोणत्याही गोष्टीची वाट पाहणे हा या आशावादाचाच एक भाग होय. त्यामुळे प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनात ‘वाट पाहणे’ ही बाब अटळ अशी असते. हे वाट पाहणे कधी सुखद तर कधी दुःखद, कधी उत्कंठा वाढवणारे तर कधी हुरहुर लावणारे, दडपण आणणारेही असते. या वाट पाहण्यातील विविधता, त्यामागील कारणे व त्यामागे असलेली आर्तता याचे वर्णन विविध उदाहरणांद्वारे लेखिकेने केले आहे.
|
| : पाठ समजावून घेण्यासाठी येथे व्हिडिओ पहा : |
वाट पाहताना मार्गदर्शिका सौ. सुषमा मानेकर,अमरावती
[मराठी – कुमारभारती इयत्ता १० वी] वाट पाहताना vaat paahtaanaa std 10th
प्रश्न 2.
कारणे शोधा
(अ) आवाजाची वाट पाहण्याचं सार्थक व्हायचं, कारण ……………………………………
उत्तर:
होळीनंतरच्या काळात किंचित गारवा असलेल्या रात्री लेखिकेला गाढ झोप लागे; पण त्याआधी कोकिळेच्या कुंजनाचे सूर आपल्या कानी पहाटे पडतील का? असा प्रश्न तिला पडे. या आवाजाची ती आतुरतेने वाट पाही. जेव्हा पहाटे उठून त्या कोकिळेची कुहू कुहू लेखिकेच्या कानी पडे तेव्हा तिच्या वाट पाहण्याचं सार्थक होई.
(आ) म्हातारीच्या तोंडावर समाधान पसरायचं, कारण ……………………………………
उत्तर:
दूर परगावी राहणारा आपला मुलगा आपली आठवण काढतो, आपल्याला तो त्याच्याकडे नेणार आहे, या कल्पनेने तिचे मन सुखायचे.
(इ) पुस्तक वाचण्याची वाट पाहण्यात उन्हाळ्याच्या आधीचा काळ लेखिकेला वेड लावायचा, कारण ……………………………………
उत्तर:
मुळातच पुस्तक वाचनाची आवड असणारी लेखिका टीची वाट पाहत असायची कारण या काळात तिला माळ्यावर बसून विविध प्रकाराची पुस्तके निवांतपणे वाचता येत. या पुस्तकांच्या आगळ्या वेगळ्या जगाची आणि लेखिकेची गाठभेट सुट्टीत होत असे. या पुस्तकातून कधी न पाहिलेले देश, न पाहिलेली माणसे, न अनुभवलेले प्रसंग या साऱ्या अनोळखी; पण तरीही आपल्याशा वाटणाऱ्या, थक्क करून सोडणाऱ्या गोष्टी समोर येतात. या शब्दांमध्ये असलेली, लेखिकेला भारून टाकणारी जादू, त्यातील नवेपणा, त्यातील भाषेत असलेली ताकद, त्यामागील लेखकाची प्रतिभा, त्याच्या कल्पनेचे कागदावर झालेले चित्रण या साऱ्याची कल्पना करूनच लेखिकेला गंमत वाटे. या उन्हाळ्याच्या आधी सुट्टी जवळ आल्याची व त्यामुळे आपल्या आवडीला सवड मिळण्याची वेळ जवळ येत असल्याची जाणीव होत असल्याने हा काळ लेखिकेला वेड लावायचा.
(ई) पोस्टमन मनानंच कोरं पत्र वाचतो, कारण ……………………………………
उत्तर:
वस्तीवर राहणारी अंध म्हातारी आपल्या दूर गेलेल्या मुलाची आतुरतेने वाट पाहत असते. त्याचे पत्र येईल, तो स्वतः तिला भेटायला येईल या वेड्या आशेने ती जगत असते. तिचा मुलगा तिला कधीच पत्र लिहित नाही, तिची साधी चौकशीही करत नाही; पण तिच वेडी आशा, वाट पाहण्यामागील तिची तळमळ पोस्टमनला सहन होत नाही. त्या म्हातारीला काही काळापुरते का असेना; पण बरे वाटावे, आनंद मिळावा, म्हातारीचे शेवटचे दिवस समाधानात जावे या हेतूने पोस्टमन मनानंच कोरं पत्र वाचतो.
| उपयोजित लेखन |
कथालेखन
बातमी लेखन
संवाद लेखन
पत्रलेखन
जाहिरात लेखन
सारांश लेखन
प्रश्न 3.
तुलना करा.
| व्यक्तीशी मैत्री | कवितेशी मैत्री |
| …………………….. | …………………….. |
| …………………….. | …………………….. |
| …………………….. | …………………….. |
उत्तर:
| व्यक्तीशी मैत्री | कवितेशी मैत्री |
| आपण त्या व्यक्तीला हाक मारतो. तिच्याकडे धावतो. मनसोक्त गप्पा मारतो. ती व्यक्ती प्रतिसादही देते. व्यक्ती हवी तेव्हा भेटू शकते. | कविता तिच्याकडे धाव घेऊनही भेटत नसे. मात्र ती प्रसन्न झाली तर कधीही धावत येऊन भेटे. कविता मात्र खूप वाट पाहायला लावते. |
प्रश्न 4.
‘वाट पाहणे’ या प्रक्रियेबाबत पुढील मुद्द्यांना अनुसरून लेखिकेचे मत लिहून तक्ता पूर्ण करा.
| वाट पाहणे प्रक्रियेतील समाविष्ट गोष्टी | वाट पाहणे प्रक्रियेतून माणसाने शिकायच्या गोष्टी | वाट पाहण्याचे फायदे |
| …………………….. | …………………….. | …………………….. |
| …………………….. | …………………….. | …………………….. |
| …………………….. | …………………….. | …………………….. |
उत्तर :
| वाट पाहणे प्रक्रियेतील समाविष्ट गोष्टी | वाट पाहणे प्रक्रियेतून माणसाने शिकायच्या गोष्टी | वाट पाहण्याचे फायदे |
| दुःख, काळजी, अस्वस्थता | धीर धरणे | सुखाची चव वाढते, |
| अस्वस्थता | संयम बाळगणे | यशाची गोडी वाढते, |
| तडफड | एखाद्या गोष्टीवरचा विश्वास घट्ट करणे. | प्रेमातली, मायेतली तृप्ती वाढते, आयुष्याबद्दल ओढ वाढते. |
| मराठी कुमारभारती इयत्ता : दहावी |
बोलतो मराठी... – डॉ.नीलिमा गुंडी
आजी : कुटुंबाचं आगळ -प्रा.महेंद्र कदम
उत्तमलक्षण ( संतकाव्य ) -संत रामदास
बालसाहित्यिका : गिरिजा कीर ( स्थूलवाचन ) -डॉ.विजया वाड
वस्तू ( कविता ) - द.भा.धामणस्कर
गवताचे पाते - वि.स.खांडेकर
वाट पाहताना - अरुणा ढेरे
| स्वमत : |
उत्तर: ‘सुट्टीची वाट पाहणं’ हे तर सर्वांनाच आवडतं. शाळेच्या नित्याच्या दिनक्रमातून मिळणारा विरंगुळा म्हणजे सुट्टी; पण मी स्वतःच्या सुट्टीपेक्षाही जास्त उत्सुकतेने वाट पाहतो ती माझ्या बाबांच्या सुट्टीची. माझे बाबा सैन्यात अधिकारी आहेत. त्यामुळे, वर्षातील बहुतेक काळ ते घरापासून, आमच्यापासून दूर असतात. ते सुट्टी घेऊन घरी येणार हे कळल्यावर घरातील वातावरणच पालटते. आई त्यांच्या आवडीचे सगळे पदार्थ करण्याच्या नियोजनात गुंतते. मी आणि माझी बहीण मीरा बाबा आल्यावर कुठे कुठे फिरायला जायचं, या विचारात मग्न होतो. वर्षभरातील अनेक गोष्टी बाबांना सांगायच्या असतात. फोनवर शक्य न होणाऱ्या गप्पांचे फड रंगवायचे असतात. मनातल्या मनात मी त्यांच्याबरोबर करायच्या सगळ्या गमतीजमतींची यादी करत राहतो. बाबांच्या सुट्टीइतकेच त्यांच्या सुट्टीची वाट पाहण्याचे हे दिवस माझ्या मनाला उत्साह आणि आल्हाद देऊन जातात.
कृती : लेखिकेस लहानपणापासूच साहित्यक्षेत्राची आवड होती, हे परिच्छेदाच्या आधारे स्पष्ट करा.
उत्तरः लहान मुलांकरता सुट्टी म्हणजे मजा, मस्ती, खेळ, धमाल हे अपेक्षित असते; मात्र लेखिका या साऱ्या गोष्टीऐवजी पुस्तकवाचनासाठी सुट्टीची वाट पाहते. यातून तिचे वेगळेपण दिसून येते. सुट्टीच्या काळात मिळणाऱ्या निवांत वेळी पुस्तकांच्या गराड्यात बसून हव्या त्या पुस्तकाचा आस्वाद घेणे लेखिकेला अधिक पसंत होते. अगदी लहानपणापासून प्रचंड साहित्य वाचता यावे, त्याचे सारे पैलू माहीत व्हावेत, या एका हेतूसाठी लेखिका या सुट्टीची वाट पाहत असे.
कधीही न भेटलेले, न अनुभवलेले, न पाहिलेले प्रसंग, व्यक्ती या अनोळखी असल्या तरीही पुस्तकांतून ओळखीच्या वाटू लागतात. या साऱ्या साहित्यामागे ते सुचण्यासाठी आवश्यक असलेली प्रतिभा, भाषा यांची ताकद तिला आकर्षित करे. या कारणांमुळे ती सातत्याने पुस्तक वाचनासाठी सुट्टीची वाट पाहत असे.लेखिकेच्या साहित्याप्रती असलेल्या आकर्षणातून तिची साहित्यक्षेत्राची आवड दिसून येते.
letter writing in marathi पत्रलेखन | उपयोजित लेखन | मराठी |इयत्ता दहावी
batmi lekhan in marathi बातमी लेखन मराठी इयत्ता दहावी
Saransh Lekhan In Marathi | उपयोजित लेखन - सारांश लेखन | मराठी
जाहिरात लेखन मराठी 9वी व 10वी marathi jahirat lekhan
आमचा Whats App व Telegram Group ग्रुप जॉईन करा आणि शैक्षणिक व इतर नवीन माहिती लवकर प्राप्त करा.
 |
️▶️️▶️️▶️⚫⚫धन्यवाद⚫⚫◀️◀️◀️
